Već u prethodnom poglavlju informacija je više puta pomenuta a nigdje nije objašnjen ovaj pojam. Može se reći da je danas riječ informacija jenda od načešće upotrebljivanih riječi, i to u vrlo različitiim situacijama, ali joj definiciju rijetko ko zna. Tako je bilo i u prošlosti.
Informacija je kao pojam poznata još od najstarijih vremena. Aristotel u staroj Grčkoj govori o informacijama i njihovom prenošenju. I u srednjem vijeku mnogi napredni ljudi, uglavnom filozofi, proučavaju informacije i osnovne im karakteristike. Uglavnom se radi o mističnim tumačenjima, koja informaciji pripisuju svojstvo uzvišenosti, tj. smatraju da je Bog poslao ljudima.
U posljednje vrijeme (tokom XX vijeka) pojam informacije i teorije vezane za ovaj pojam se intenzivnije proučava. Javljaju se razne definicije informacije koje uglavnom daju filozofi ovog vremena. Jedna od najčešće korištenih definicija, koja ima i značajnu širinu u pogledu njene primjene, a dao je ruski filozof Ursul, glasi:
"Informacija predstavlja preslikavanje stanja jednog subjekta u stanje drugog subjekta. Prij tome ovo preslikavanje na drugi subjekat ne mora da bude istovjetno kod svih subjekata".
Objasnimo ovu definiciju na jednom primjeru: ako jedan čovjek govori drugim ljudima engleskim jezikom, onda on svoje određeno znanje "preslikava" na njih. Jedan dio slušalaca ga razumije, a to su oni koji znaju engleski jezik, dok drugi ne razumije. Prema tome, to "preslikavanje" je kod slušalaca primljeno na različite načine.
Kao što se vidi iz prethodne definicije pojma informacije, ona je vezana za proces prenošenja, odnosno kominiciranja među subjektima. pri tome subjekat u porcesu komuniciranja mogu da budu čovjek, mašina, knjiga itd. U ovom procesu stvara se veza između subjekata koji komuniciraju. Ta veza može da se ostvari putem govora, muzike, pisma, slika, odnosno velikog broja ljudskih aktivnosti. Rezultat te veze je određeno objedinjavanje subjekata koji kominiciraju. Kada dva čovjeka razgovaraju, odnosno razmjenjuju informacije, oni se razumiju , njihova razmišljanja su slična pa se može rećo da čine jedno jedinstvo. Često se kaže da su grupe ljudi, društva, kulture-"ljudi u procesu komuniciranja". U ljudskom komuniciranju, kao najsloženijem, govor i pismo nisu jedini vidovi komunikacije. Osmijeh, uzdah, naklon, uzignuta ruka predstavljaju značajne i česte vidove komuniciranja.
Iz prethodnog teksta se vidi da postoje uvjeti koji komuniciraju, kao i veza putem koje se vrši kominiciranje, odnosno prenos informacija. Može se reći da su osnovne komponente jednog komunikacionog procesa sljedeće:
a) informacioni izvor-koji šalje informacije,
b) prijemnik- kojki prima informacije,
c) kanal veze kojim se informacije prenose.
Mada proces komuniciranja može ponekad da bude vrlo složen (nemirni učenici u razredu predstavljaju skup subjekata koji istovremeno međusobno komuniciraju), njegovo razmatranje se često može razgraditi na jednostavnije veze direktnog komuniciranja između dva subjekta. Ovakvo izolovano posmatranje kominikacionog procesa i izučavanje njegovih zakonitosti mogu u mnogim slučajevima, kao što su npr. sociološka istraživanja komuniciranja, ova pojednostavljenja nisu preporučljiva.
Jedna izdvojena komunikaciona veza kao na slici može da se pripada jendom od sljedeća dva tipa:
a) kooperativna ili dvosmjerna komunikaciona veza,
b) nekooperativna ili jednosmjerna komunikaciona veza.
U prvom slučaju informacioni izvro sa slike može da bude i prijemnik, a važi i obrnuto. Pri tome kanal veza može da prosljeđuje informacije u jednom i u drugom smjeru. U drugom slučaju tačno se zna koji je subjekat u procesu komuniciranja onformacioni izvor, a koji prijemnik. Kao primjer dvosmjerne veze može poslužiti razgovor između dva čovjeka. Onaj koji govori, predstavlja informacioni izvor, a onaj koji sluša je prijemnik. Međutim, u procesu njihovog komuniciranja oni naizmjenično mjenjaju ulogu.
Čitanje novina, s druge strane, predstavlja tipičan primjer jednosmjernog komuniciranja (izuzev kada čitalac napiše pismo uredniku ragujuši na određeni članak). Atraktivan primjer jednosmjerne veze je i naše komuniciranje s drugim planetama (mada u budućnosti i ne mora da bude jednosmjerna veza).
Jedan od prvih naučnika koji se intenzivnije bavio procesom komuniciranja i koji je pokušao da definira neke njegove osnovne matematske koncepte bio je Claude E. Shannon (Klod E. Šanon) iz SAD-a. Nakon II svjetskog rata, 1946. godine, on postavlja prvu razrađenu teoriju procesa komuniciranja. U osnovi ove teorije je model komuniciranja, nešto više razrađen od modela prethodno objašnjenog. Prema Shannonu, osnovne komponente modela procesa komuniciranja su:
a) dva subjekta koju si obavezni u procesu komuniciranja,
b) subjekti su povezani kanalom beze,
c) pri prenosu informacija kanalom veze mogu da se pojave i smetnje.
Na osnovu prethodnih postavki, model procesa komuniciranja može se predstaviti ovako:
Informacioni izvor -- Poruka -- Koder ----- Smetnje --Signal ----- Dekoder -- Poruka ----- Prijemnik
Značaj komponenti ovog modela može se sagledati na sljedećem primjeru. Neka se proces komunicranja odnosi na dva čovjeka koji razgovaraju. Jedan od njih koji u ovom slučaju predstavlja informacioni izvor saopštava drugom informaciju o tome da je gladan. Ova informacija se može poslati u obliku izgovroene poruke: "Ja sam gladan". Ta poruka, podstaknuta od mozga, pretvara se u govornom mehanizmu (koderu) u niz zvučnih signala. Ovi signali "putuju" kroz zrak, koji u ovom slučaju predstavlja kanal veze. Ukoliko su ljudi udaljeni jedan od drugog, moguće je da primalac ne čuje dobro poruku, odnosno da se poslati signal pomiješa s nekim drugim (od drugih informacionih izvora). U svakom slučaju, primljeni signal se pretvara u poruku kod prijemnika putem slušnog mehanizma koji predstavlja dekoder. Pri tome poruka može da bude razumljiva prijemniku ukoliko nije bilo smetnji ili je nerazumljiva ako je bilo bude, drugih glasova i sl.
Ne zaboravite da se ista ova informacija može prenijeti i na drugi način, i to gestikulacijom ruku i usta u isto vrijeme. U tom slučaju dekoder je vidni mehanizam prijemnika, mada je značenje dekodirane poruke isto.
Ovakvo razmatranje može se potvrditi nizom vrlo različitih primjera procesa komunicireanja. Razmislite i analizirajte i vi neke od njih (razgovor putem telefona, posmatranje slike, čitanje novina i sl.). Ispostavlja se da se svi tipovi komuniciranja, ma koliko na prvi pogled izgledali različiti mogu predstaviti i analizirati Shannonovim modelom.
Nema komentara:
Objavi komentar